Tajemnica sałatki jarzynowej. Skąd wzięła się na polskich stołach?
Podróże Lidia Małysz - 12-08-2020

Tajemnica sałatki jarzynowej. Skąd wzięła się na polskich stołach?

Sałatki jarzynowej nie trzeba nikomu przedstawiać. To jedno z najbardziej charakterystycznych i dobrze wszystkim znanych dań przez wielu uznawanych za typowo polskie. Ten, kto sądzi, że sałatka jarzynowa powstała nad Wisłą, jest jednak w dużym błędzie. Jej bazowy wariant po raz pierwszy zagościł bowiem na stołach rosyjskiej elity, lecz jego twórcą nie był Rosjanin, a Belg, Lucien Olivier, znany XIX-wieczny szef kuchni.

Sałatka jarzynowa i jej długa, skomplikowana historia

Historia sałatki jarzynowej jest bardzo długa, skomplikowana i nieoczywista. Według badaczy tematu, jej twórcą miał być Lucien Olivier, szef kuchni znanej moskiewskiej restauracji Hermitage. Jego sałatka po raz pierwszy pojawiła się w menu restauracji już w latach 60-tych XIX w. i szybko zyskała uznanie ówczesnej rosyjskiej elity. Jej skład w niczym nie przypominał jednak polskiej sałatki jarzynowej znanej po dziś dzień. Sałatka Oliviera składała się bowiem z takich ciekawych składników, jak m. in. ozorki, kapary, kawior, pikle, jarząbki i sos prowansalski.

Pod koniec XIX w. rosyjscy arystokraci, którzy przez sytuację polityczną zostali zmuszeni do emigracji, rozpropagowali to danie w innych europejskich krajach, gdzie znane było pod nazwą sałatki Oliviera. W międzyczasie skład sałatki ulegał rozmaitym modyfikacjom – jarząbki zastąpione zostały kiełbasą, kapary – zielonym groszkiem, a rak – marchewką. Aktualnie sałatkę jarzynową, pod różnymi nazwami, znajdziemy w kuchniach wielu europejskich krajów. We Włoszech, Hiszpanii, Grecji, a nawet dalekim Iranie nazywana jest po prostu sałatką ruską i oferuje ją większość popularnych restauracji.

Tajemnica sałatki jarzynowej. Skąd wzięła się na polskich stołach?

Sałatka jarzynowa – królowa PRL we własnej osobie

W Polsce sałatka jarzynowa zyskała największą popularność w czasach PRL, a konkretnie w latach 70-tych i 80-tych. Przez lata stała się swoistym symbolem rodzinnych świąt, sylwestra spędzanego w domu oraz imienin rodziców, dziadków i wujków. Nawet w naszym kraju sałatka jarzynowa występowała jednak w wielu, często bardzo różnych wariantach. Nie bez powodu mówi się, że istnieje tyle przepisów na to klasyczne i proste danie, ile przygotowujących je gospodyń. W restauracjach PRL sałatka jarzynowa była także jedną z obowiązkowych zakąsek podawanych do wódki.

Nie istnieje jeden, właściwy i prawidłowy przepis na sałatkę jarzynową. Niektóre ze składników są jednak na tyle uniwersalne, że uznać je można za bazę tego popularnego polskiego dania. Należą do nich warzywa: marchewka, ziemniaki, ogórki kiszone oraz seler. Cennym dodatkiem jest także jabłko, które nadaje sałatce bardziej wyrazistego smaku oraz balansuje spory dodatek warzyw. Potrawa ta w wersji typowo polskiej nie może obyć się także bez dodatku majonezu oraz gotowanych na twardo jajek. W wersji dietetycznej majonez najczęściej zastępuje się jogurtem naturalnym, śmietaną lub ich miksem. W roli przypraw występują natomiast bazowe sól i pieprz. Dokładny przepis na tradycyjną sałatkę jarzynową znaleźć można na stronie: https://szefsmaku.pl/salatka-jarzynowa/.